سامانه‌های آبیاری و مدیریت آب در تفرش

سامانه‌های سنتی آبیاری و هدایت آب در تفرش سابقه‌ای بسیار طولانی دارد. از گذشته‌های دور، مردم این منطقه با بهره‌گیری از قنات‌ها و آب‌انبارها نیازهای شرب و کشاورزی خود را تأمین می‌کرده‌اند و همین امر نشان‌دهنده دانش مهندسی بالا و درک عمیق از اصول بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی است.

در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، شهر تفرش دارای ۵۰۵۰ انشعاب آب و ۳۸۰۰ انشعاب فاضلاب بود و یک تصفیه‌خانه فاضلاب با ظرفیت تصفیه ۲۰ لیتر در ثانیه در این شهر فعالیت می‌کرد که نقش مهمی در مدیریت پایدار آب شهری داشت.

قنات‌ها؛ میراث کهن مهندسی آب در تفرش

حفر قنات از برجسته‌ترین دستاوردهای مهندسی ایرانیان است. این فناوری کهن طی صدها سال در مناطق مختلف ایران موجب آبادانی و توسعه کشاورزی شده است. تفرش نیز با داشتن ده‌ها قنات کوچک و بزرگ از این قاعده مستثنا نیست و وجود این قنوات از گذشته تاکنون در سرسبزی، رونق کشاورزی و تأمین آب اهالی نقش کلیدی داشته‌اند.

در ادامه، مهم‌ترین و معروف‌ترین قنات‌های تفرش معرفی می‌شوند:

۱. قنات بزرگ ششناو

یکی از قدیمی‌ترین قنات‌های تفرش با آبدهی دایمی که قدمت آن به دوران سلجوقیان می‌رسد.
مظهر این قنات در مسجد تاریخی ششناو قرار دارد و همچنان به عنوان یکی از منابع مهم آب منطقه شناخته می‌شود.

۲. قنات کناربِرکه

این قنات در فصل بهار تا اوایل تابستان موجب طراوت، سرسبزی و زیبایی ویژه در منطقه کناربر می‌شود و یکی از جاذبه‌های طبیعی محبوب در تفرش محسوب می‌گردد.

۳. قنات استریه

این قنات به موازات قنات کناربر و در کوهپایه کوه ورمنار قرار گرفته است. قنات استریه جریان فصلی دارد و در ماه‌های پرآب، نقش مهمی در تأمین آب کشاورزی منطقه ایفا می‌کند.

۴. قنات جمال‌آباد

قناتی با آبدهی دایمی که در منطقه جمال‌آباد قرار دارد و سهم چشمگیری در آبیاری زمین‌های کشاورزی این ناحیه دارد.

۵. قنات خِرزنُو

این قنات در بالادست پارک حکیم نظامی واقع شده و علاوه بر مصارف کشاورزی، به دلیل چشم‌اندازهای زیبا در تمام فصول سال، گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.

۶. قنات کهریز کریان

در فاصله ۲۵ کیلومتری غرب تفرش واقع شده و در تمام طول سال مورد استفاده مردم و مسافران قرار می‌گیرد. وجود چشمه‌ها و مناظر دیدنی اطراف آن، این منطقه را به یک نقطه گردشگری محبوب تبدیل کرده است.

۷. قنات آسیابه

این قنات در کنار رودخانه آسیابه واقع شده و بخش وسیعی از زمین‌های کشاورزی اطراف را آبیاری می‌کند. دسترسی آسان و محیط طبیعی آن از ویژگی‌های شاخص این قنات است.

رودهای مهم تفرش

سه رود مهم این شهرستان شامل:

• رود آب‌کمر

• رود فرمهین

• رود قَره‌چای

این رودها در کنار قنوات متعدد، شبکه آبی گسترده و ارزشمندی را در تفرش تشکیل داده‌اند که نقش مهمی در توسعه کشاورزی، گردشگری و زیست‌محیطی منطقه دارد.